Postęp technologiczny przeniósł znaczną część ludzkiego życia przed ekrany komputerów lub/i smartfonów, zmieniając i rozszerzając niektóre ludzkie zachowania. Owa cyfrowa metamorfoza zmieniła sposób, w jaki ludzie komunikują się, wchodzą w interakcje i szukają informacji – w ostatnich latach prawie 54% światowej populacji i 87% rozwiniętego świata korzystało codziennie z Internetu (International Telecommunication Union, 2019). Intensywność korzystania z technologii cyfrowych szybko rośnie – dlatego też ludzie zaczynają polegać na technologii cyfrowej w różnych obszarach swojego życia. Obecnie przeciętni internauci na całym świecie zadają różnego rodzaju pytania swoim urządzeniom (np. telefonom, komputerom) blisko dwa razy dziennie. Przykładowo, przeciętny dorosły Amerykanin sprawdza swój telefon prawie 30 razy dziennie. W przypadku nastolatków liczba ta sięga 157 razy dziennie (Zuboff, 2019). Z kolei w Wielkiej Brytanii dorośli spędzają ponad połowę czasu swojej pracy na interakcji z mediami lub komunikacji. Ten czas podwoił się w ciągu ostatniej dekady (Ofcom, 2015). Statystyki pokazały, że ponad 80% respondentów w wieku od 16 do 44 lat posiada profil w mediach społecznościowych (International Telecommunication Union, 2019). Pozwala to sądzić, że zachowania online (np. interakcje w mediach społecznościowych) stały się niewątpliwie nieodzowną częścią codziennej rutyny ludzi na całym świecie.
Większość z tych zachowań jest rejestrowana i przechowywana w postaci indywidualnych, drobnoziarnistych zestawów danych ze znacznikami czasu, zawierających dane śledzenia online oraz są one nazywane śladami cyfrowymi (ang. digital footprint). Dane te są dostępne dla milionów lub miliardów użytkowników. Jest to sytuacja niezwykła dla nauk społecznych i można ją porównać tylko z ogromnymi przedsięwzięciami badawczymi, takimi jak akceleratory cząstek lub badania genomiczne w naukach przyrodniczych. Według niektórych badaczy nowo opracowane możliwości obserwacji aktywności w sieci mogą mieć przełomowy wpływ na nauki społeczne. Może stworzyć, na przykład, szansę na nowe trajektorie rozwojowe w metodologii i badaniach kwestionariuszowych/ankietowych. Ów punkt widzenia nie był jednak powszechnie podzielany przez metodologów nauk społecznych. Ogólnie rzecz biorąc, zignorowali oni rewolucję danych cyfrowych, przyrównując dane te do trudnej do analizy czarnej skrzynki.
Mimo to wierzymy, że dane cyfrowe chociaż nie wyeliminują zupełnie potrzeby korzystania z ankiet, to mogą znacznie poprawić ich użyteczność. Przykładowo, mogą zapewnić dodatkowe metody kalibracji, walidacji krzyżowej i sprawdzania istotnych założeń teoretycznych. Twierdzimy, że właściwa analiza danych internetowych, idąca w parze z wykorzystaniem klasycznych ankiet, może pomóc udzielić odpowiedzi na fundamentalne pytania nauk społecznych. Zapewni również metodę przechodzenia przez poważne ograniczenia w zakresie dostępu do danych.
Niniejszy projekt ma na celu opracowanie metod łącznego wykorzystania cyfrowych śladów i ankiet do rozwiązywania problemów społecznych (tj. zaufania, postaw wobec migracji, środowiska i rządów, dezinformacji i polaryzacji postaw). W tym celu proponujemy duże badanie o profilu metodologicznym, które będzie wykorzystywać pięć źródeł danych: reprezentatywne dane ankietowe, dane śledzenia online, dane z badania panelowego (wykorzystujące mieszane dane: ankietowe i online), badania eksperymentalne i dane jakościowe.
Projekt rozpoczął się w lutym 2022 r. i potrwa do końca stycznia 2027 r. Finansowany jest przez grant badawczy Narodowego Centrum Nauki (Sonata Bis-10: UMO-2020/38/E/HS6/00302). Wartość przyznanych środków sięga aż 3 983 436 PLN. Przedsięwzięcie będzie realizowane w Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.